تعليم و تربيت در عمل لازم و ملزوم يكديگرند و يكي بدون ديگري نمي تواند منتج به نتيجه اي مفيد گردد لكن چنانچه ( به فرض ) اين دو جدا از يكديگر مورد ارزشيابي قرار گيرندكدام يك بر ديگري اولويت دارند؟ و به عبارتي ديگر اگر ( به فرض ) از تعليم و تربيت يكي مي بايست انتخاب شود كدام يك مرجح است ؟ در پاسخ اين سئوال مي توان گفت : چون منظور از تعليم وتربيت حصول تغييرات مفيد و مطلوب در رفتار و پرورش خلق و خوي حسنه است و به فرمايش حضرت عبدالبهاء : " ادب و نورانيت اخلاق مرجح است . اگر اخلاق تربيت نشود علوم سبب مضرت گردد ." پس : تربيت هدف اصلي است و بر تعليم اولويت دارد . ولي براي وصول به هدف هاي تربيتي ناگزير بايد از معبر تعليم عبور كرد . چون همه رفتارهاي آگاهانه ما بر مبناي دانسته هاي ماست . نخست بايد رفتارهاي مطلوب را بشناسيم تا بتوانيم به آن عمل كنيم حصول اين دانايي ممكن است از طريق تعليمات و آموزش رسمي (حضور در كلاس هاي درس و استفاضه از محضر اساتيد ، خواندن كتاب يا شنيدن سخنراني و بالاخره آموزش عملي باشد ) و يا صرف به كار انداختن حواس و ديدن و شنيدن باشد . نخست بايد به كودك ياد دهيم ( به صورت آموزش رسمي و يا ارائه نمونه هاي رفتاري ) تا او بتواند بر مبناي آن عمل كند . با اين ترتيب مي توان گفت تعليم ، طريقي است كه به قصد تربيت طي مي شود و نهالي است كه ثمرش تربيت است

بار درخت علم ندانم به جز عمل          با علم اگر عمل نكني شاخ بي بري "سعدي"

وقتي كه فرد هوشمندي رفتار پيشين خود را با رفتار مناسب تري جايگزين مي سازد مي توانيم بگوئيم در رفتار جديد خود امتيازي يافته كه در رفتار پيشين وجود نداشته و اين تغيير رفتار وي معلول تجربه و يا آگاهي تازه اي است كه اخيراً به دست آورده (تعليم ) و آن را در مقايسه با تجربه سابق خود كه رفتار پيشين بر مبناي آن بوده كامل تر و صحيح تر يافته است . ( نخست آموخته و سپس عمل كرده است ) بنابر اين مي توان گفت : گر چه تربيت بر تعليم اولويت و رجحان دارد ولي چون تربيت از راه تعليم انجام مي گردد از نظر زماني تقدم با تعليم است و بيان حضرت بهاءالله درآغاز كتاب اقدس كه نخست عرفان و آنگاه عمل را تأکید می فرمایند، نويد اين واقعيت است كه نخست بايد شناخت و آگاهي حاصل آيد تا عمل بر طبق آن امكان پذير گردد . (با استفاده ازكتاب رسم و آئين محبت الله ص 18 و 17 و16 )