ا

نگارش :شبستان

چه كساني مي توانند الگو باشند؟

پدر و مادر

كودكان چند هفته پس از تولد، اين توانايي را مي يابند كه از رفتار ديگران تقليد كنند.حدود 2/5 تا 3 سالگي علاوه بر تقليد كردن حالت تلقين پذيري هم دارند.تقليد عبارت است از تكرار اعمال و رفتار ديگران و تلقين پذيري يعني پذيرفتن احساسات و نگرش ديگران.كودكان در بدو تولد خوب و بد و زشت و زيبا را نمي شناسند.نمي دانند چه رفتاري خوب است و چه رفتاري بد.چه رفتاري را بايد انجام دهند واز چه رفتاري بايد اجتناب نمايند. نقش والدين در اين زمينه بسيار مهم است زيرا كودك در اولين مرحله زندگي بيشترين ساعات را با والدين خود مي گذراند وبه خاطر عشق و محبت و علاقه به آنان وابسته اند و از رفتارهاي آنان مي آموزد و الگو برداري مي كند . آنان به طور طبيعي سرمشق و نمونه مهمي براي كودكان هستند. تقليد بسياري از رفتارهاي والدين توسط كودك مثل لباس پوشيدن و گفتار و حركات آنها نمونه اي از اين گونه تقليد است. سر مشق قرار دادن ديگران بيشتر ناخوداگاه و غير عمدي است اگر در اين مرحله، رفتارهاي نادرست به صورت عادت در آيد، شايد كودك به آساني نتواند در مرحله بزرگسالي آن را ترك نمايد.لذا پدر و مادر در رفتار خود بايد نهايت دقت را نمايند.

برخي از والدين مي پندارند كه با نصيحت و اندرز مداوم مي توانند كودكانشان را به رفتارهاي خوب مقيد سازند اما تجربه ثابت كرده تاثير مشاهده رفتار بسيار بيشتر از شنيدن گفتار و نصيحت است. مثلا وقتي به كودك گفته مي شود ريختن پوست تخمه روي فرش خلاف نظافت است و يا بي احترامي به ديگران ،كلمات زشت ادا كردن و داد و فرياد زدن كار درستي نيست كودك بايد ببيند كه والدين او نيزاين موازين را رعايت مي كنند . بسياري از متخصصين از جمله پياژه معتقد است كودكان خردسال واقعيت هاي اخلاقي را به صورت مطلق مي پذيرند مثلا وقتي به كودك گفته مي شود دروغ بد است، مسائلي همچون مصلحت انديشي و شوخي را درك نمي كنند و نمي توانند بپذيرند كه والدينشان به خاطر مصلحت يا شوخي دروغ گفته اندلذا باوركودك در مورد اينكه دروغ بد است، متزلزل مي شود. ويا چون به كودك گفته شود داد و فرياد زدن و كلمات زشت ادا كردن بد است اگر كودك اين رفتارها را از پدر خود مشاهده نمايد كه در هنگام رانندگي ويا مواقع ديگر رعايت نمي كند همين رفتارها را مي آموزد نه گفته ها را . به قول سعدي (دو صد گفته چون نيم كردار نيست) .

معلمان

معلمان نيز الگوهاي مهمي براي كودكان هستند يك معلم مهربان مي تواند سرمشق خوبي براي كودكان كلاس خود باشد. چنين معلمي به زودي خواهد ديد كه كودكان رفتار و گفتار و كارهاي او را مورد تقليد قرار خواهند داد

خواهران برادران و دوستان

خواهران و برادران و دوستان كودك نيز مي توانند سرمشقهاي مهمي براي كودك باشند .كودكان در بازي ها و صحبت كردن و عكس العملهايي كه كودكان ديگر از خود نشان مي دهند، مي توانند الگو بگيرندو همان رفتارها را از خود نشان بدهند.

چهره هاي برجسته هنر ،سياسست و ورزش

كودكان و نوجوانان اغلب چهره هاي معروف تلويزيوني و سينمايي، ورزشكاران ،موسيقيدانان سياستمداران برجسته را نمونه و سرمشق قرار مي دهند.همه ما بارها تقليد كودكانمان، ازحركات و چهره افرادي مثل زورو و جومونگ را ديده ايم علاقه كودكمان به تهيه لباسي هم رنگ و هم آرم تيم هاي ورزشي مثل پرسپوليس و استقلال و مانند آنها را ديده ايم . بارها ديده ايم چگونه تكيه كلامهاي هنرپيشه هاي يك سريال كه اخيرا از تلويزيون پخش شده مي تواند تكيه كلام كودكان ما قرار گيرد.اينها نشان مي دهدكه. چهره هاي مشهور و محبوب مي تواننند نمونه و سرمشق كودكان ما قرار گيرند.

قهرمانان تاريخي و افسانه اي

گاهي شخصيت هاي افسانه اي و تاريخي در كتابها وفيلمها ي تلويزيوني و سينمايي مي توانند نقش نمونه و سرمشق يراي كودكان را داشته باشند. اين شخصيتها حتي ممكن است به صورت فيلم كارتون به نمايش در آيند . مادر محسن تعريف مي كرد كه محسن علاقه اي به خوردن سبزي نداشت اما از وقتي در يكي از كاتونهاي مورد علاقه اش ديد كه شخصبت كارتون با خوردن سبزي خاصي چنان قدرتمند شده كه هيچكس به پاي او نمي رسد ،تحت تاثير آن برنامه سبزي مي خورد.

گاهي مي توان رفتاري سودمند و خاص را از طزيق مثال زدن از شخصيت هاي تاريخي به كودكان آموخت براي مثال خصوصيت اخلاقي بزرگان دين و دانش و بازگو كردن و به نمايش در آوردن داستانها و خاطراتي از اخلاق و عملكرد آنها مي تواند موجب شود

مردم رفتار آن بزرگان را سر مشق و الگو قرار دهند.

........................................................................

منابع :كتاب پرورش گلهاي بوستان الهي نوشته و - ف

كتاب تغيير دادن رفتارهاي كودكان و نوجوانان نوشته جان دي . كرومبولتزترجمه دكتر يوسف كريمي